به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «روژنیوز»، در دل سرسبز استان آذربایجان غربی، تفرجگاه کانی‌لوسه پیرانشهر با جنگل‌های انبوه، آبشارهای خروشان و مناظر بکر، به‌عنوان نگین طبیعت غرب ایران می‌درخشد. این منطقه‌ی دیدنی که در گویش کردی به‌معنای “چشمه‌ی زلال” است، پتانسیل تبدیل شدن به یکی از قطب‌های گردشگری پایدار کشور را دارد. اما تحقق این امر، مستلزم توجه همگانی به چهار رکن حیاتی است:

شئونات اخلاقی: پیش‌شرط حضور جمعی  

طبیعت زمانی برای همه لذت‌بخش می‌شود که خانواده‌ها از کودک تا سالمند بدون دغدغهٔ تعرض به حریم شخصی یا مواجهه با رفتارهای ناهنجار، از آن بهره ببرند. رعایت عرف‌های فرهنگی، پرهیز از پخش موسیقی بلند و حفظ حریم خصوصی دیگران، پیش‌نیاز تبدیل کانی‌لوسه به الگویی مانند آبشار خرپاپ (زه‌ویان محلی) است. این احترام متقابل، نه تکلیف، بلکه فرهنگ مسالمت‌آمیز زیست جمعی است که حضور بانوان، کودکان و سالمندان را تضمین می‌کند.  

زیرساخت‌های هوشمند: موتور محرکه اقتصاد بومی  

ورود رایگان فعلی به منطقه، فرصتی طلایی برای توسعه‌ی خدمات درآمدزاست:  

– ایجاد غرفه‌های صنایع‌دستی (قالی‌های رنگین کردی، دست‌سازه‌های چوبی دالاوان) و غذاهای اصیل محلی (کاردوپلو، شانی کباب) در مسیر دسترسی.  

– راه‌اندازی شاتل‌های الکترونیکی در روزهای پیک گردشگری جهت کاهش ترافیک و آلودگی.  

– تعرفه‌گذاری شفاف برای خدمات ممتاز (کمپ‌های امن و راهنمایان محلی)، با تخصیص درآمد حاصله به نگهداری دائمی منطقه.  

این مدل یکپارچه، هم‌زمان رفاه گردشگران را افزایش می‌دهد و برای جوانان روستاهای اطراف مانند خورنج و دالاوان اشتغال پایدار خلق می‌کند.  

بهداشت عمومی: خط قرمز ماندگاری طبیعت  

زباله‌های پراکنده، آلودگی آب رودخانه‌ها و تخریب پوشش گیاهی، زخم‌های ماندگار بر پیکره‌ی محیط‌زیست هستند. تجربهٔ تلخ تخریب آبشار پیران کرمانشاه پس از سیلاب ۱۳۹۶ هشدار می‌دهد که غفلت از حفاظت، فاجعه می‌آفریند. راه‌کارهای عملیاتی شامل:  

– نصب سطل‌های زباله طبقه‌بندی‌شده در فواصل ۵۰۰ متری مسیر اصلی.  

– اجرای پویش‌های ماهانه پاک‌سازی با مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد و مدارس.  

– اعمال جریمه‌های سنگین برای آلوده‌سازان و نصب دوربین‌های نظارتی.  

سرویس‌های بهداشتی: نیاز فوری خانواده‌ها  

نبود توالت استاندارد بزرگ‌ترین مانع حضور خانواده‌هاست. راه‌حل‌های فوری:  

– استقرار سرویس‌های سیار بهداشتی در سه نقطه‌ی حیاتی مسیر.  

– ساخت توالت‌های کمپوستی (سازگار با محیط‌زیست) در سایت اصلی با سیستم بازیافت.  

– آموزش و به‌کارگیری ۱۵ نیروی محلی برای نگهداری روزانه، ایجاد شغل پایدار.

توسعه‌ی پایدار: سرمایه‌گذاری برای آینده  

بر اساس آمار سازمان میراث‌فرهنگی، توسعه‌ی متوازن زیرساخت‌ها در تفرجگاه‌هایی مشابه مانند مسیر آبشار شوشتر، تا ۴۰٪ از مهاجرت جوانان روستایی کاسته است. برای کانی‌لوسه نیز می‌توان با:  

– ایجاد دفاتر اطلاعات گردشگری با راهنمایان آموزش‌دیده.  

– نصب تابلوهای هشداردهنده‌ی زیست‌محیطی سه‌زبانه (کردی، فارسی، انگلیسی).  

– تدوین منشور اخلاقی بازدید با مشارکت شوراهای روستایی، این منطقه را به الگویی ملی تبدیل کرد.  

 طبیعت، میراث فراجناحی  

کانی‌لوسه آیینه‌ای است که فرهنگ احترام ما به طبیعت و همنوع را بازمی‌تاباند. رعایت این اصول چهارگانه—از حرمت‌گذاری اجتماعی تا سرمایه‌گذاری هوشمند—نه‌تنها حق نسل‌های آینده را ادا می‌کند، بلکه هویت امروز ما را به‌عنوان جامعه‌ای متمدن تعریف می‌نماید. به‌گفته‌ی سیروان محمدی، کنشگر محیط‌زیست پیرانشهری:  

 «حفاظت از کانی‌لوسه، پاسداشت کرامت انسانی و پیوند نسل‌هاست. اینجا خانه‌ی مشترک همه‌ی ایرانیان است.»  

هر زباله‌ای که از زمین برمی‌داریم، در واقع بذر مسئولیت‌پذیری برای فردایی پاک‌تر می‌کاریم.  

– کانی‌لوسه در فصل بهار با بارش‌های ۶۰۰ میلی‌متری سالانه، به اوج شکوه خود می‌رسد.  

-طرح‌های توسعه‌ای پیشنهادی با اولویت‌بندی مشارکت جوامع محلی اجرا خواهد شد.

وظایف دولت در قبال کانی‌لوسه  

دولت به‌عنوان متولی اصلی، مسئولیت‌های حیاتی در قبال کانی‌لوسه دارد. نخست، توسعه زیرساخت‌های پایه شامل احداث جاده‌های ایمن، پارکینگ‌های سازمان‌یافته، شبکه آب و برق پایدار، سرویس‌های بهداشتی دائم و ایستگاه‌های امدادرسانی است. دوم، تأمین امنیت جامع از طریق استقرار پلیس گردشگری، نصب دوربین‌های نظارتی، سامانه هشدار سیلاب و کلینیک‌های سیار درمانی ضروری است.  

سوم، معرفی هدفمند این ظرفیت ملی نیازمند برندسازی حرفه‌ای، تولید مستندهای تبلیغاتی و حضور فعال در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری است. چهارم، حمایت مالی شامل تأمین بودجه نگهداری ماهانه از طریق سازمان میراث‌فرهنگی، اعطای وام‌های کم‌بهره به کسب‌وکارهای محلی و اختصاص ۲۰٪ از درآمد گردشگری استان به توسعه پایدار منطقه است.  

هماهنگی با شهرداری و جوامع محلی برای تدوین منشور حفاظت محیط‌زیست و الگوبرداری از پروژه‌های موفق مانند مجموعه آبشارهای شوشتر، تضمین‌کننده تحقق این مطالبه جدی از مسئولان است.

نویسنده: علی محمدی