هر ساله در ۱۷ مرداد، جامعه رسانه‌ای ایران روز خبرنگار را گرامی می‌دارد. این روز، فرصتی است برای قدردانی از زحمات کسانی که در مسیر انعکاس حقایق و اطلاع‌رسانی شفاف گام برمی‌دارند. اما امسال، این مناسبت در حالی فرا می‌رسد که خاطره جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل همچنان در اذهان عمومی زنده است. جنگی کوتاه اما پرتنش که بار دیگر نقش حیاتی خبرنگاران و رسانه‌ها را در شرایط بحرانی به نمایش گذاشت.

جنگ ۱۲ روزه؛ آزمونی سخت برای رسانه‌های ایران و جهان
درگیری نظامی بین ایران و اسرائیل که در اردیبهشت ۱۴۰۴ رخ داد، یکی از بحرانی‌ترین رویدادهای منطقه در سال‌های اخیر بود. این جنگ پس از یک رشته تحریکات و درگیری‌های پنهان دو طرف آغاز شد و در نهایت به موشک‌باران‌های متقابل و عملیات‌های نظامی محدود انجامید. اگرچه این جنگ تنها ۱۲ روز به طول انجامید، اما تأثیرات عمیقی بر روابط منطقه‌ای و فضای رسانه‌ای گذاشت.

در چنین شرایطی، خبرنگاران به عنوان حلقه وصل بین جبهه‌های نبرد و افکار عمومی، مسئولیتی سنگین بر دوش داشتند. از یک سو، باید با دقت و سرعت اخبار را منتقل می‌کردند و از سوی دیگر، مراقب بودند تا با انتشار اطلاعات نادرست، به تشویش اذهان عمومی دامن نزنند.

رسانه‌های داخلی؛ بین انعکاس واقعیت‌ها و حفظ امنیت ملی
در طول این جنگ، رسانه‌های داخلی ایران با چالشی دوگانه مواجه بودند: از یک طرف، وظیفه داشتند اخبار دقیق و به‌موقع را به مردم برسانند، و از طرف دیگر، ملاحظات امنیتی و روانی را در نظر بگیرند. برخی رسانه‌ها، مانند صداوسیما، خبرگزاری ایرنا و تسنیم، با پوشش لحظه‌به‌لحظه درگیری‌ها، سعی کردند همزمان امیدواری و روحیه مقاومت را در جامعه حفظ کنند.

اما در این میان، فضای مجازی به میدانی برای جنگ روایت‌ها تبدیل شد. شبکه‌های اجتماعی شاهد انتشار انبوهی از اخبار ضدونقیض بودند، از ادعاهای بزرگ درباره پیروزی‌های نظامی گرفته تا تحلیل‌های غیرواقعی درباره تلفات دو طرف. در این شرایط، خبرنگاران حرفه‌ای با اعتبارسنجی منابع و انتشار مستندات معتبر، نقش مهارکننده شایعات را ایفا کردند.

رسانه‌های بین‌المللی و جنگ روایت‌ها
در مقابل، رسانه‌های غربی و صهیونیستی نیز تمام تلاش خود را به کار بستند تا روایتی یک‌جانبه از جنگ ارائه دهند. شبکه‌هایی مانند CNN، BBC و الجزیره اغلب بر اساس منابع اسرائیلی گزارش می‌دادند و سعی در کوچک‌نمایی اقدامات ایران داشتند. اینجا بود که خبرنگاران مستقل و بین‌المللی که در منطقه حضور داشتند، با انعکاس تصاویر و گزارش‌های میدانی، تا حدی توازن را در روایت جنگ برقرار کردند.

یکی از نقاط عطف رسانه‌ای این جنگ، پوشش زنده موشک‌باران‌ها بود. برای اولین بار، مردم نه فقط از طریق بیانیه‌های رسمی، بلکه از طریق فیلم‌های لحظه‌ای از محل اصابت موشک‌ها با خبر می‌شدند. این موضوع هم مزیت داشت و هم خطر: از یک سو، شفافیت را افزایش می‌داد و از سوی دیگر، امکان استفاده روانی دشمن از این تصاویر وجود داشت.

خبرنگارانِ شهید؛ قربانیانِ ساکت جنگ رسانه‌ای
متأسفانه، در این جنگ نیز همچون دیگر منازعات منطقه، خبرنگارانِ حاضر در خط مقدم آسیب دیدند. گزارش‌ها حاکی از آن بود که حداقل دو خبرنگار ایرانی در جریان پوشش درگیری‌ها مجروح شدند. این موضوع یادآور این واقعیت تلخ است که خبرنگاران، اگرچه سلاح به دست نمی‌گیرند، اما همواره در خطوط خطر حضور دارند.

درس‌هایی برای آینده
جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل نشان داد که در عصر حاضر، رسانه‌ها خود بخشی از میدان نبرد هستند. سرعت انتشار خبر، دقت در انعکاس واقعیت‌ها، و هوشیاری در برابر جنگ روانی دشمن، از جمله عوامل تعیین‌کننده در چنین بحران‌هایی است.

۱۷ مرداد، روز خبرنگار، فرصتی است تا بار دیگر از همه کسانی که در این مسیر پرخطر گام می‌گذارند تقدیر کنیم. خبرنگاران، چه در زمان صلح و چه در زمان جنگ، سربازان آگاهی‌بخش جامعه هستند و نقش آن‌ها در روشنگری و مقابله با تبلیغات دشمن، هرگز فراموش نخواهد شد.